Η κρητική φιλοξενία συγκαταλέγεται στους πλέον βασικούς λόγους για τους οποίους αξίζει να επισκεφθεί κανείς την Κρήτη. Είναι, μάλιστα, από αρχαιοτάτων χρόνων, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη κρητική κουλτούρα.
Με την ετυμολογία της να προκύπτει από το αρχαίο ελληνικό ρήμα φιλώ, που σημαίνει αγαπώ, και τη λέξη ξένος, η λέξη φιλοξενία αναφέρεται στη φροντίδα και την περίθαλψη ενός ξένου στο σπίτι κάποιου.
Η φιλοξενία δεν ήταν ένας απλός θεσμός της αρχαιότητας. Τουναντίον, θεωρούταν περισσότερο ηθικό χρέος ή απαράβατος ιερός κανόνας των θεών. Οι ξένοι, αντιστοίχως, θεωρούταν σταλμένοι από τους θεούς, πρόσωπα ιερά, τιμημένα και σεβαστά – εξού και ο Ξένιος Δίας, προστάτης των ξένων και της φιλοξενίας.
Φιλοξενία και τουρισμός: η κρητική εκδοχή
Αποκωδικοποιώντας τη σημασία της λέξης «φιλοξενία», λοιπόν, διαπιστώνουμε τη σημασία του να γίνεσαι φίλος με τον ξένο. Σημασία η οποία, ακόμα και σήμερα, είναι βαθιά ριζωμένη στις παραδοσιακές κρητικές αξίες, καθώς και την ελληνική κουλτούρα εν γένει. Τόσο η φιλοξενία, όσο και ο τουρισμός, για το ξενοδοχείο μας είναι λέξεις ιερές και ελπίζουμε να παραμείνουν, γιατί αν «χαθούν» μέσα στην παγκοσμιοποίηση, τότε η Κρήτη του λαμπρού πολιτισμού και της μοναδικής γαστρονομικής κουλτούρας θα χάσει το βασικό της πλεονέκτημα σε σχέση με άλλους, εξίσου υπέροχους και ιδιαίτερους προορισμούς, που όμως δεν υστερούν στο κομμάτι της φιλοξενίας. Εδώ είναι η γενέτειρα του Ξένιου Δία, του προστάτη των επισκεπτών, γι’ αυτό και η φιλοξενία βρίσκεται μέσα στο DNA μας. Στο ξενοδοχείο μας, οι επισκέπτες έρχονται για να έρθουν σε επαφή με την απαράμιλλη φύση, να «αδειάσουν» το μυαλό τους από το άγχος της σύγχρονης ζωής και να ξαναβρούν την ψυχική τους γαλήνη.
Ο θεσμός της φιλοξενίας στην Αρχαία Ελλάδα
Σε απόσπασμα του έργου Περικλέους Επιτάφιος του Θουκυδίδη, ο Περικλής αναφέρει ότι οι Αθηναίοι διατηρούσαν την πόλη τους ανοικτή για όλους, δεν έδιωχναν τους ξένους και δεν τους εμπόδιζαν να γνωρίσουν τον πολιτισμό της Αθήνας. Αυτή η αντιμετώπιση των ξένων στηριζόταν στην πίστη ότι οι ίδιοι οι θεοί, μεταμορφωμένοι, τους επισκέπτονταν για να ελέγξουν ποιοι άνθρωποι τηρούν τους θρησκευτικούς κανόνες και υπακούν στους νόμους και ποιοι διαπράττουν ύβρεις. Επιπλέον, ο τρόπος ζωής των Ελλήνων (ταξίδια, εμπόριο, πόλεμοι) είχε αποτέλεσμα να βρίσκονται στους δρόμους, σε ξένους τόπους, με μεγάλη ανάγκη για στέγη, βοήθεια ή προστασία. Με το θεσμό, λοιπόν, της φιλοξενίας, έβρισκαν και οι ίδιοι αυτά που ζητούσαν. Εξάλλου, οι ξένοι ήταν καλοδεχούμενοι, γιατί, για πολλούς, ήταν η μόνη επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο, αποτελώντας, συν τοις άλλοις, πηγή πληροφοριών.
Τουρισμός: η ετυμολογία μιας ακόμα ελληνικής λέξης
Πολλοί, θεωρούν ότι ο όρος τουρισμός προέρχεται από τις Γαλλικές λέξεις tour, tourisme. Στην πραγματικότητα η επιστημονική ετυμολογία δείχνει ότι οι λέξεις αυτές αποτελούν Ελληνικά γλωσσικά «δάνεια» από τη γνωστή αρχαία (και σύγχρονη) εργαλειομηχανή, τον «τόρνο». Ο τόρνος ήταν (και είναι) μια μηχανή διαμόρφωσης μετάλλου και ξύλου, μέσω της σύσφιξης και περιστροφής του υλικού. Έτσι, οι ελληνικοί όροι τόρνος και τορνάρω (=περιστρέφω το υλικό και το διαμορφώνω) μετατράπηκαν στους αντίστοιχους λατινικούς όρους tornus και tornare, και έδωσαν στον κόσμο τους όρους tour και tourisme με την έννοια των λέξεων «βόλτα και περίπατος, και, τελικά, «ταξίδι, περιήγηση». Έτσι, ο τουρίστας είναι το πρόσωπο που επισκέπτεται έναν τόπο και «περιστρέφεται» για να τον γνωρίσει. Οι όροι «τουρισμός» και τουρίστας χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά τον 19o αιώνα για τους πρώτους ταξιδιώτες.
